किन पछाडि परेको छ उत्तर कोरिया?
विश्वमा रहेका केवल दुई कम्युनिष्ट राष्ट्रहरु मध्येको एक क्युबाले राष्ट्रमा केन्द्र नियन्त्रित अर्थ व्यवस्था द्वारा आर्थिक विकास सम्भव नहुने यथार्थलाई स्वीकार गर्दै सुस्त गतिमा नै भए पनि सुधारका कार्यक्रमहरु ल्याउन आरम्भ गरेको छ। यसै गरि म्यानमार (बर्मा) मा पनि त्यहाँका शासक, जर्नेलहरुले नियन्त्रित किसिमले नै भए पनि राष्ट्रलाई लोकतन्त्र तर्फ उन्मुक गराउने चाँसो देखाएका छन। करिब पचास वर्षसम्म म्यानमारको शासन व्यवस्था आफ्नो नियन्त्रमा राखेका सेनाका जर्नेलहरु प्रजातन्त्र नेत्री, आँग सान सु क्यीलाई थुना मुक्त गर्न बाध्य मात्र भएनन्, सत्ता साझेदारीमा सु क्यीलाई सहभागी गराउन समेत राजी भए। पन्द्र वर्षसम्म घरमै बन्दीको अवस्थामा राखिएको सु क्यीलाई सेनाको सरकारले हालै मुक्त गरेको हो। र गत आइतवार भएको संसदको चुनावमा सु क्यीले विजय हासिल गरेकी छिन। शान्तीका लागि नोवेल पुरस्कार (सन् १९९१) प्राप्त गरेकी सु क्यीको यो विजयलाई म्यानमारको सैनिक सरकारमा आएको लचकताको रुपमा हेरिँदै छ।
विश्व राजनीतिमा विभिन्न किसिमका परिवर्तनहरु देखिए पनि विश्वको दोस्रो कम्युनिष्ट राष्ट्र उत्तर कोरियामा भने कुनै पनि किसिमको परिवर्तन नगर्ने त्यहाँको कम्युनिष्ट सरकारले संकेत दिरहेको छ। सुस्त गतिमा नै भए पनि प्रजातन्त्र तर्फ उन्मुख हुनुको साटो कम्युनिष्ट शासन व्यवस्थालाई झन कसिलो पार्न उत्तर कोरिया इच्छुक रहेको उसको व्यवहारबाट देखिएको छ। कोरियाको शासन व्यवस्थामा अहिले एउटै परिवारको पकड कायम छ। देशको शासन व्यवस्थामा एउटै परिवार (बाबु- किम इल सुङ्ग १९४८-१९९४, छोरा- किम जोङ्ग इल १९९४-२०११, र नाति- किम जोङ्ग –उन २९ डिसेम्बर २०११-हालसम्म) को बलियो पकड कायम हुनुले उत्तर कोरियामा प्रजातन्त्रको सम्भावना झनै टाढा हुँदै गएको संकेत गर्दछ।
उत्तर कोरियाको शासन व्यवस्थामा एउटै परिवारको पकड कायम रहनुमा जानकारहरु मुलुकको राजकीय सत्ताको नजिकमा बसेर फाइदा उठाउनेहरुको भूमिका महत्वपूर्ण रहेको ठान्दछन। सत्ताको नजिकमा बसेर फाइदा उठाउनेहरु उत्तर कोरियामा लोकतान्त्रिक सरकार आएमा आफूहरु सक्तिशाली रहन नसक्ने हुनाले आफ्नो फाइदाका लागि किम इल सुङ्गको वंशलाई नै सदैव सत्तामा राख्ने प्रयत्न गरि रहेका छन र त्यसैको परिणामस्वरुप उत्तर कोरियामा राजकीय सत्ता बाबु पछि छोरा, अनि छोरा पछि नातिमा हस्तान्तरण भइ रहेको छ। एकटिंग जेनेरल सेक्रेटरी अफ द वरकर्स पार्टी र सुप्रिम कमान्डर अफ द पिपुल्स आर्मी रहेका किम जोङ्ग –उन को हातमा उत्तर कोरियाको शासन व्यवस्था रहेको भएता पनि त्यहाँका उच्च अधिकारीहरु र खास गरी किम जोङ्ग –उनका काका जोंग सोंग टाइकको, उत्तर कोरियाको शासन व्यवस्थामा एक किसिमको नायवी रहेको विश्लेषकहरु भन्छन। राजनैतिक अनुभव पनि त्यति नभएका र उमेरले तीस वर्ष पनि न काटेका किम जोङ्ग –उनले राष्ट्रिय र अन्तर्ष्ट्रिय राजनीतिलाई असर पार्ने महत्वपूर्ण निर्णयहरु कति कुसलतापुर्वक लिने छन त्यो त आउने समयले नै देखाउने छ। सत्ताको नजिककमा बसरे फाइदा उठाउनेहरुले गर्दा उत्तर कोरियालाई प्रजातन्त्रदेखि टाढा र गरीबीको झन झन नजिक पुर्याउने कार्य गरि रहेका छन।
कोरियाको विभाजन हुन, उत्तर कोरिया र दक्षिण कोरियाको रुपमा, सन् १९४५ देखि नै शुरु भएता पनि कोरियन युद्ध (१९५०-१९५३) पछि भने कोरियाको विभाजन प्रष्ट किसिमले भएको थियो। विभाजन काल देखि अहिले सम्म पनि विभाजित यी दुई राष्ट्रहरुको सम्बन्ध चिसो रहँदै आएको छ।
उत्तर कोरियाको तुलनामा दक्षिण कोरियाले भने अभूतपूर्व रुपमा आर्थिक प्रगति गरेको छ। बजार अर्थ तन्त्र अँगालेको दक्षिण कोरिया, आर्थिक प्रगतिको हिसाबले, एशियाका बाघहरु (Asian Tigers) मध्ये एक पर्दछ। विश्वका ठूला पन्द्र अर्थ तन्त्र (Nominal GDP) मा दक्षिण कोरियाको स्थान १४ औ रहेको छ भने बलियो क्रय शक्तिको हिसाब ( purchasing power parity) ले दक्षिण कोरिया १२ औ बलियो राष्ट्र हो। यसै गरी G-20 major economies मध्येको एक हो। आर्थिक उदारीकरणको कारणले गर्दा दक्षिण कोरियाले अभूतपूर्व किसिमले आर्थिक प्रगति गरेको छ भने उत्तर कोरियाको आर्थिक स्थिति दक्षिण कोरियाको तुलनामा ज्यादै पछाडि पर्दै गएको छ। उत्तर कोरियामा वहुसंख्यक जनता गरिब छन।
North Korea South Korea
Population 24,051,218 (2011 estimate) 48,875, 000 (2010 estimate)
GDP (PPP)
Total $45 billion (2008 estimate) $1.556 trillion (2011 estimate)
Per capita $2,400 (2011 estimate) $31,753
GDP (Nominal)
Total $32.7 billion (2011 estimate) $1.163 trillion
Per capita $1,800 $23,749
आफ्नो मुलुकले यस महिना ( अप्रिल २०१२) को १२ देखि १६ तारिखको बीचमा एक सेटेलाइट बोकेको एक रोकेट पृथ्वीको कक्षमा प्रक्षेपण गर्ने भनी उत्तर कोरियाले केही दिन पहिले घोषणा गरेको हुनाले उत्तर कोरिया अहिले चर्चामा छ। उत्तर कोरियाको यो घोषणाले खास गरि उसका दुई छिमेकी राष्ट्रहरु- दक्षिण कोरिया र जापानलाई निकै चिंतित तुल्याएको देखिएको छ। आफ्ना नेता किम इल सुङ्ग, जसले देशमा कम्युनिष्ट व्यवस्थाको स्थापना गरेका थिए, को १०० औ जन्म उत्सव मनाउने समय पारेर गर्न लागिएको यो प्रक्षेपणको उद्देश्य शान्तिपूर्ण रहने भनी उत्तर कोरियाले उल्लेख गरेता पनि धेरै राष्ट्रहरुले उत्तर कोरियाको यो भनाई माथि विश्वास गरेका छैनन। उत्तर कोरियाले गर्न लागेको यो कार्यको बिरोध जनाउँदै संयुक्त राज्य अमेरिकाले उत्तर कोरियालाई खाद्य सहयोग गर्ने आफ्नो योजना स्थगित गरेको छ। जापानले त, उत्तर कोरियाको लामो दूरीको रकेट, जुन उसले प्रक्षेपण गर्ने तयारी गर्देछ, को कुनै पनि भाग आफ्नो मुलुकको सीमा भित्र प्रवेश गरेमा त्यसलाई खसाल्ने घोषणा गरेको छ।
आफूहरुलाई सत्तामा जहिले पनि रहि नै रहन सहयोग पुर्याउने कम्युनिष्ट व्यवस्थालाई जोगाउन कम्युनिष्ट नेताहरुले राष्ट्रियताको नारा जोड तोडका साथ उठाउने गर्दछन र जनतालाई जहिले पनि सत्रुहरुद्वारा खतरा छ, हुन सक्छ भनि कृत्रिम डर देखाई रहेका हुन्छन। जनता र राष्ट्रलाई मनोवैज्ञानिक र भौतिक रुपमा युद्धका लागि तयार पारि रहेका हुन्छन र अर्कोतिर आफूहरु ढुक्क सँग सत्तमा बस्छन, जनतालाई राष्ट्रियताको विषयमा अल्मल्याएर। यस्तो नीति चिनले परित्याग गरे पनि उत्तर कोरियाले भने त्यागेको देखिँदैन। तर यो विश्व बजारीकरणको युगमा उत्तर कोरियाले कृत्रिम सत्रुहरु खडा गरेर जनतालाई अल्मल्याउनुको साटो देशलाई, लोकतान्त्रिक परिक्रियाको माध्यमद्वारा, आर्थिक प्रगतिको दिशा तर्फ अग्रसर गराए हुन्थ्यो।
विश्वराज अधिकारी
No comments:
Post a Comment